(Atenas, Grecia, 1975). Estos poemas son un adelanto del poemario «Direct One» (Perispomeni Publishing, 2023).
430 a. C.Lo más hermoso que dejo es la luz del sol,
lo segundo las estrellas luminosas y el rostro de la luna,
y los melones maduros, las manzanas y las peras.
Práxila, Himno a Adonis
Forastero, si acaso vas a Sición, diles que una niña de once años meteca de su ciudad que murió en la peste y fue enterrada sin miramientos en el Cerámico temía a Mormo y dormía abrazada a su muñeca. Se llamaba Mirtis diles y que no alcanzó a comer de nuevo el melón maduro de Sición que tanto le gustaba.
LA CASACerré bien la puerta de entrada y tiré la llave a la alcantarilla
Julio Cortázar, «Casa tomada»
Nos gustaba la casa la vista del mar que se extendía ante nosotros del castillo medio derruido en lo alto del peñasco y de la catedral al fondo del jardín. También a los amigos que venían les gustaba la casa, era pequeña pero cómoda. Nadie sabía cuándo se construyó el yeso de las paredes parecía haber absorbido el sonar de los años transcurridos. Por la mañana oíamos las barcas que pescaban langostas con nasas. Por la noche voces ebrias traspasaban el yeso a la vuelta de los bares. En primavera la cocina brillaba con los fuegos artificiales lanzados desde Castle Sands a medianoche mientras que los veranos los ladrillos se llenaban con murmullos de turistas y golfistas posando ante las cámaras. Todo el año el rugido de los coches se fundía con el graznido de las gaviotas y una vez a la semana con la alarma del camión de la basura que se metía marcha atrás en la calleja sin salida. Los vecinos estudiantes casi todos iban y venían. Recuerdo el día en que ocurrió oímos un zumbido sordo en uno de los cuartos. Nos dijeron que evitáramos el contacto en lo posible. Primero se marcharon los vecinos volaron precipitadamente a sus países. Los amigos disminuyeron al principio y luego desaparecieron. Los días siguientes el zumbido tomó el salón. Nos molestaba. Teníamos que quedarnos encerrados en la casa. Ni barcas ni voces ebrias ni fuegos artificiales, ni murmullos el camión de la basura vino un par de veces después no volvió. Lo mismo que los coches. Sólo las gaviotas hambrientas y el zumbido rompían el silencio. Empezamos a hablar y a cantar a voces palmoteábamos para hacer ruido en la casa pero día tras día el silencio aumentaba. Ya no nos molestaba el zumbido. Cada dos semanas veíamos al invasor dejar cosas en el umbral había que andar con cuidado —saludábamos desde la ventana—. Al cabo del mes las gaviotas eran lo único que había entre nosotros y el silencio. Todos los días mirábamos el mundo exterior con esperanza y desespero. Incluso las gaviotas se habían marchado ya. Los últimos días nos sentamos delante de la puerta esperando con angustia al invasor. No vino. Era nuestra única esperanza. El silencio había tomado la casa. Cerramos bien la puerta, tiramos la llave a la alcantarilla y nos fuimos corriendo.
BLEMIOS
Los blemios habitan el desierto. Según tengan los ojos en el pecho o en la espalda ven el futuro o el pasado. Los que miran hacia delante vislumbran el desierto. Los que miran hacia atrás atisban un río en el desierto. Ninguno de ellos puede ver el presente sin cambiar de postura pues son acéfalos. Hay quien los llama bárbaros, antropoides también, o monstruos. Y sin embargo hablan como nosotros, viven como nosotros, piensan como nosotros. En el pasado fueron nómadas, guerreros, agricultores y ganaderos en Nubia, en la India, en América. Hoy viven entre nosotros. Día a día el desierto crece en torno a ellos. Día a día añoran el agua más y más. Los que ven el futuro cierran los ojos cada tanto y se imaginan un río de aguas cristalinas. Pero la imagen no dura mucho, porque lo único que oyen es el aire que ruge en el desierto como a través de ventanas rotas en una tormenta.
LAS FRONTERAS
En casa teníamos dos higueras
una daba higos verdosos la otra morados
árboles fronterizos
uno de sus lados no lo vimos
nunca. Enfrente
había un campo de espigas
entrado ya el otoño
venían con tractores
y lo labraban
después metían la sembradora
en junio traían una trilladora verde
y lo segaban. Por su culpa
no nos dejaban acercarnos a las higueras
hasta agosto.
Entonces pisábamos la hierba seca
nos subíamos al tronco
a arrancar higos
y luego nos rascábamos un buen rato
mejillas brazos y piernas
hasta que la piel enrojecía.
Por los campos aledaños correteábamos
en invierno y en verano.
En cuanto cumplí catorce
cargábamos el viejo Hillman
y nos íbamos Procopis
Sotirula y yo a la «cuesta»
en el erial
a pocos metros de la casa
de picnic a pleno sol
mientras nuestra madre dormía.
Más tarde
descubrimos un invernadero de claveles
a un kilómetro más o menos
íbamos en bicicleta
al caer la tarde
a robar flores desechadas
hasta que se enteraron en casa
y lo dejamos.
Nuestras fronteras cada día
se ensanchaban
pero detrás de las higueras nunca fuimos.
Unos años antes
Procopis
aún no estaba en primaria
se había hecho con una caja de cerillas
y prendió fuego a las hierbas secas
para limpiar el terreno.
Era verano
y llegaron los bomberos
y lo apagaron
y quedaron las higueras
custodiando las fronteras.
Nuestra madre murió
yo me fui a estudiar
Procopis y papá
a otro pueblo
la casa la alquilamos.
La veía alguna vez al pasar
por la carretera
dos o tres veces al curso.
No quise acercarme
hasta que pasaron muchos años
y entonces vi que habían quitado las higueras
habían levantado una tapia en su lugar. Detrás
brotaron villas
que compraron
ingleses jubilados.
LAS HIJAS DE PLÉYONEa Rosario Castellanos
Lo alimentaron palomas al abrigo de la gruta divina
llevándole ambrosía desde las corrientes del Océano.
Moiró, Mnemósine (trad. de Aurora Luque)
No es la solución, Moiró, convertirnos en estrellas ni criar alas y volar como palomas asustadas para huir del Orión de turno o alimentar en la gruta divina a los pequeños Zeus con ambrosía. Tenemos que encontrar otro modo de ser dentro y fuera del mito.
LUZa Adam Zagajewski
Ni la muerte ni las sombras ni la desesperación ni el dolor ni la violencia ni el tiempo ese implacable compañero pueden mermar la paciencia infinita de la luz.
Versiones del griego de Ioanna Nicolaidou y Vicente Fernández González.
430 π.Χ // Κάλλιστον μὲν ἐγὼ λείπω φάος ἠελίοιο, / δεύτερον ἄστρα φαεινὰ σεληναίης τε πρόσωπον / ἠδὲ καὶ ὡραίους σικύους καὶ μῆλα καὶ ὄγχνας. // Το πιο όμορφο που αφήνω πίσω μου είναι το φως του ήλιου / το δεύτερο καλύτερο τα λαμπερά αστέρια και το πρόσωπο της σελήνης / κι επίσης τα ώριμα πεπόνια και τα μήλα και τα αχλάδια. Πράξιλλα, «Ὕμνος εἰς Ἄδωνιν» / / Ξένε, αν τυχόν πας στη Σικυώνα / πες τους πως ένα κορίτσι / έντεκα χρονών μέτοικος από την πόλη τους / που πέθανε στον λοιμό και θάφτηκε / χωρίς φροντίδα στον Κεραμεικό / φοβόταν τη Μορμώ κι είχε τα βράδια / αγκαλιά την κούκλα της. / Μύρτις ήταν το όνομά της να τους πεις / κι ότι δεν πρόλαβε να ξαναφάει / της Σικυώνας το ώριμο πεπόνι / που της άρεσε πολύ.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ
Έκλεισα καλά την εξώπορτα κι έριξα το κλειδί στον υπόνομο. // Julio Cortázar, «Η κατάληψη του σπιτιού» // Μας άρεσε το σπίτι / η θέα της θάλασσας που απλώνονταν μπροστά μας / του μισογκρεμισμένου κάστρου πάνω στον βράχο / και του καθεδρικού / στο βάθος του κήπου. / Και στους φίλους που έρχονταν άρεσε το σπίτι / ήταν μικρό αλλά άνετο. / Κανείς δεν ήξερε πότε χτίστηκε / ο σοβάς στους τοίχους φαινόταν να είχε ρουφήξει / τον ήχο των χρόνων που πέρασαν. / Το πρωί ακούγαμε τις βάρκες που ψάρευαν με κιούρτους αστακούς. / Το βράδυ μεθυσμένες φωνές / διαπερνούσαν τον σοβά / καθώς γύριζαν απ’ τα μπαρ. Την άνοιξη η κουζίνα έλαμπε με πυροτεχνήματα / που εκτοξεύονταν απ’ το Castle Sands / τα μεσάνυχτα / ενώ τα καλοκαίρια τα τούβλα γέμιζαν / με τα μουρμουρητά των τουριστών και των γκόλφερ / που πόζαραν στις κάμερες. / Όλο τον χρόνο / το μουγκρητό των αυτοκινήτων γινόταν ένα με το κρώξιμο των γλάρων / και μια φορά τη βδομάδα με το αλάρμ του σκουπιδιάρικου /που στριμωχνόταν / με την όπισθεν στο αδιέξοδο. / Οι γείτονες / φοιτητές / οι πιο πολλοί / πηγαινοέρχονταν. // Θυμάμαι τη μέρα που συνέβη / ακούσαμε ένα υπόκωφο βουητό στο ένα απ’ τα δωμάτια. / Μας είπαν να αποφύγουμε την επαφή / όσο γίνεται. / Πρώτοι έφυγαν οι γείτονες / πέταξαν βιαστικά για τις χώρες τους. / Οι φίλοι στην αρχή αραίωσαν / έπειτα χάθηκαν. Τις επόμενες μέρες / το βουητό κατέλαβε το σαλόνι. / Μας ενοχλούσε. Έπρεπε να μείνουμε έγκλειστοι στο σπίτι. / Ούτε βάρκες / ούτε μεθυσμένες φωνές / ούτε πυροτεχνήματα, ούτε μουρμουρητά / το σκουπιδιάρικο ήρθε μια δυο φορές // ύστερα σταμάτησε. Το ίδιο και τα αυτοκίνητα. / Μόνο οι πεινασμένοι γλάροι και το βουητό / έσπαγαν τη σιωπή. / Αρχίσαμε να μιλάμε και να τραγουδάμε δυνατά / χτυπούσαμε τα χέρια να κάνουμε θόρυβο στο σπίτι / μα μέρα με τη μέρα η σιωπή δυνάμωνε. / Το βουητό δεν μας ενοχλούσε πια. // Κάθε δυο βδομάδες βλέπαμε τον εισβολέα / να αφήνει πράγματα στο κατώφλι / έπρεπε να είμαστε προσεχτικοί – κουνούσαμε τα χέρια απ’ το παράθυρο. / Στον μήνα / οι γλάροι / ήταν το μόνο που υπήρχε ανάμεσα σ’ εμάς// και τη σιωπή. / Κάθε μέρα κοιτάζαμε τον έξω κόσμο με ελπίδα / και απόγνωση. / Ακόμα και οι γλάροι είχαν φύγει τώρα. / Τις τελευταίες μέρες // καθίσαμε μπροστά στην πόρτα / περιμένοντας με / αγωνία / τον εισβολέα. / Δεν ήρθε. Ήταν // η μόνη μας ελπίδα. / Η σιωπή / είχε καταλάβει το σπίτι. Κλειδώσαμε // καλά την πόρτα, αφήσαμε / το κλειδί να πέσει στον υπόνομο και φύγαμε // τρέχοντας.
ΒΛΕΜΜΥΕΣ
Οι Βλέμμυες κατοικούν στην έρημο. Ανάλογα αν έχουν τα μάτια στο στέρνο ή στην πλάτη αντικρίζουν το μέλλον ή το παρελθόν. Όσοι κοιτάζουν μπροστά βλέπουν την έρημο. Όσοι βλέπουν πίσω αντικρίζουν ένα ποτάμι μέσα στην έρημο. Κανείς τους δεν μπορεί να δει το παρόν χωρίς να αλλάξει στάση γιατί είναι ακέφαλοι. Κάποιοι τους λένε βάρβαρους, άλλοι ανθρωποειδή, κάποιοι άλλοι τέρατα. Κι όμως μιλούν όπως εμείς, ζουν όπως εμείς, σκέφτονται όπως κι εμείς. Στο παρελθόν υπήρξαν νομάδες, πολεμιστές, γεωργοί και κτηνοτρόφοι στη Νουβία, την Ινδία, την Αμερική. Σήμερα ζουν ανάμεσά μας. Η έρημος μεγαλώνει γύρω τους μέρα με τη μέρα. Μέρα με τη μέρα νοσταλγούν το νερό όλο και πιο πολύ. Αυτοί που βλέπουν το μέλλον κάθε τόσο κλείνουν τα μάτια και φαντάζονται ένα ποτάμι με γάργαρα νερά. Όμως η εικόνα δεν κρατά πολύ, γιατί το μόνο που ακούν είναι τον αέρα να βουίζει στην έρημο σαν μέσα από σπασμένα παράθυρα σε καταιγίδα.
ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ
Στο σπίτι είχαμε δυο συκιές / μια λαϊτζ̌ειανή και μια βαζανάτη / ακριτικά δέντρα / τη μια μεριά τους δεν την είδαμε / ποτέ. Απέναντι / ήταν ένα χωράφι με σπαρτά / αργά το φθινόπωρο / έρχονταν με τρακτέρ / να το οργώσουν / ύστερα έβαζαν τη σπαρτική / τον Ιούνη έφερναν μια πράσινη αλωνιστική / και το θέριζαν. / Εξαιτίας τους / δεν μας άφηναν να πλησιάζουμε τις συκιές / παρά μόνο τον Αύγουστο. / Τότε πατούσαμε μες στα ξερόχορτα / ανεβαίναμε στον κορμό / να κόψουμε σύκα / κι έπειτα ξύναμε για ώρα / μάγουλα χέρια πόδια / ώσπου να κοκκινίσει το δέρμα. // Στα γύρω χωράφια τρέχαμε / χειμώνα καλοκαίρι. / Μόλις πάτησα τα δεκατέσσερα / φορτώναμε διάφορα σε ένα παλιό Hillman / και πηγαίναμε με τον Προκόπη / και τη / Σωτηρούλα στην «ανηφόρα» / μέσα στ’ ακάμωτα / λίγα μέτρα απ’ το σπίτι / να κάνουμε πικ νικ μες στο λιοπύρι / όσο η μάνα μας κοιμόταν. / Αργότερα / ανακαλύψαμε ένα θερμοκήπιο με γαρύφαλλα / κάπου ένα χιλιόμετρο / πηγαίναμε με τα ποδήλατα / αργά το απόγευμα / να κλέψουμε σκάρτα λουλούδια / μέχρι που το μάθαν οι δικοί μας / και ξεκόψαμε. / Τα σύνορά μας κάθε μέρα / μεγάλωναν / μα πίσω απ’ τις συκιές δεν πήγαμε ποτέ. / Κάποια χρόνια πριν / ο Προκόπης / δημοτικό δεν ήταν ακόμη / είχε πάρει ένα κουτί σπίρτα κι έβαλε φωτιά στα ξερόχορτα / να καθαρίσει ο τόπος. / Ήταν καλοκαίρι / ήρθε η πυροσβεστική / την έσβησε κι έμειναν οι συκιές / να κρατούν τα σύνορα. // Η μάνα μας πέθανε / στον χρόνο έφυγα για σπουδές / ο Προκόπης με τον πατέρα / σ’ άλλο χωριό / το σπίτι το νοικιάσαμε. / Το έβλεπα καμιά φορά καθώς περνούσα απ’ τον δρόμο / δυο-τρεις φορές τον χρόνο. / Κοντά δεν θέλησα να πάω / μέχρι που πέρασαν χρόνια πολλά και τότε είδα που έβγαλαν τις συκιές / στη θέση τους είχαν υψώσει φράχτη. Πίσω του / φύτρωσαν επαύλεις που αγόρασαν / Άγγλοι συνταξιούχοι.
ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΠΛΕΙΟΝΗΣ
στη Rosario Castellanos / Τὸν μὲν ἄρα τρήρωνες ὑπὸ ζαθέῳ τράφον ἄντρῳ / ἀμβροσίην φορέουσαι ἀπ᾽ Ὠκεανοῖο ῥοάων. // Μες στο ιερό το άντρο τον ταΐζανε τα περιστέρια / φέρνοντας απ’ του Ωκεανού τα ρεύματα αμβροσία. // Μοιρώ, «Μνημοσύνη» // Δεν είναι λύση, Μοιρώ, / να γινόμαστε αστέρια / ούτε να φυτρώνουμε φτερά και να πετάμε / φοβισμένα περιστέρια / για να ξεφύγουμε / απ’ τον κάθε Ωρίωνα / ή να ταΐσουμε μες στο θεϊκό άντρο / τους μικρούς Δίες αμβροσία. / Πρέπει να βρούμε / άλλο τρόπο να υπάρχουμε / μέσα / και έξω / απ’ τον μύθο.
ΦΩΣ
στον Adam Zagajewski // Ούτε ο θάνατος / ούτε οι σκιές / ούτε η απόγνωση / ούτε ο πόνος / ούτε η βία / ούτε ο χρόνος / αυτός ο αμείλικτος σύντροφος / δεν μπορούν να λιγοστέψουν / την απέραντη υπομονή / του φωτός.
